Najczęstsze błędy w wycenie firmy i jak ich uniknąć

Niewłaściwa wycena przedsiębiorstwa może prowadzić do błędnych decyzji inwestycyjnych, problemów z pozyskaniem kapitału, niekorzystnej sprzedaży firmy, a także komplikacji podatkowych i prawnych. Wiele błędów popełnianych w jej trakcie jest stosunkowo często powtarzanych, dlatego warto zapoznać się z nimi, aby im zapobiec. Przedstawiamy najczęściej popełniane błędy w wycenie firmy oraz podpowiadamy, w jaki sposób można ich uniknąć.

Jak błędna wycena wpływa na biznes?

Konsekwencje błędnie przeprowadzonej wyceny mogą być różne, w zależności od celu jej przeprowadzania. W przypadku chęci sprzedaży przedsiębiorstwa wynikiem błędów mogą być rozbieżności pomiędzy kwotą oczekiwaną przez sprzedającego a tą oferowaną przez zainteresowanych. Przeszacowanie wartości czy nadmierne uwzględnienie wartości sentymentalnej może spowodować, że cena będzie zawyżona, a znalezienie potencjalnych inwestorów będzie trudne. Zdarzają się też sytuacje odwrotne – nieuwzględnienie ważnych czynników może prowadzić do zaniżenia ceny i osiągnięcia zysku z transakcji mniejszego niż możliwy.

Wyceny spółek przeprowadzane są także na potrzeby postępowań sądowych. W takich przypadkach brak zachowania rynkowych standardów czy posługiwanie się niewiarygodnymi danymi może spowodować, że wycena będzie łatwa do podważenia dla drugiej strony bądź biegłych sądowych.

Okolicznościami, w jakich przedsiębiorcy decydują się na wycenę, są również ważne zmiany w firmie, restrukturyzacje czy konieczność podjęcia ważnych, strategicznych decyzji dla przyszłości przedsiębiorstwa. Wówczas zbyt optymistyczne prognozy czy niewiarygodne dane mogą doprowadzić do realnych strat finansowych, a w skrajnych przypadkach nawet upadku firmy. Z tego powodu rozwiązaniem, na które przedsiębiorcy decydują się coraz częściej, są profesjonalne wyceny przedsiębiorstwa, oferowane przez takie firmy, jak Volante.

Zawyżanie prognoz finansowych i perspektyw wzrostu

Jednym z częściej popełnianych błędów, jest zawyżanie wartości firmy, a także jej możliwości rozwoju. Przyczyn tego jest kilka. Jedną z nich jest budowanie zbyt optymistycznych prognoz finansowych. Bywają one często oparte na życzeniowym charakterze, oderwane od perspektyw makroekonomicznych, prognoz rozwoju rynku, a nawet zdolności produkcyjnych lub technicznych możliwości ekspansji danego przedsiębiorstwa.

Do przeszacowania dochodzi często, gdy wycena firmy jest wykonywana samodzielnie przez jej właściciela, który podchodzi do prac w sposób życzeniowy i jest zbytnio związany emocjonalnie ze swoim przedsiębiorstwem. Analizy wykonane zarówno przez samych przedsiębiorców, jak też wewnętrzne działy firmowe mogą cechować się zbyt subiektywnym podejściem, o które nietrudno, gdy daną osobę łączą ze sprzedawanym podmiotem spędzone lata i duże nakłady pracy. Jest to jeden z głównych powodów, dla których zaleca się, aby wycena została przeprowadzona przez zewnętrznych ekspertów. Mogą zająć się tym dla Twojej firmy profesjonalni i doświadczeni specjaliści z Volante.

Niedoszacowanie lub pomijanie kluczowych kosztów

Jednym z niezbędnych elementów każdej wyceny jest dokładna analiza dokumentacji finansowej przedsiębiorstwa. Z tego powodu warto zgromadzić przed jej przeprowadzeniem pełen zakres niezbędnych danych księgowych. Na ich podstawie można dokładnie prześledzić kształtowanie się historycznie kosztów przedsiębiorstwa, powiązać je ze zmianami przychodów (podział na koszty zmienne, stałe, półzmienne). Ponadto istotne jest uwzględnienie w prognozach kosztów danych makroekonomicznych (jak np. inflacja czy wzrost wynagrodzeń brutto), które pozwolą precyzyjniej przedstawić jak mogą się one kształtować w przyszłości. Również pod tym względem korzystne jest skorzystanie z podmiotu zewnętrznego, który będzie wiedział, jakie dokumenty powinny zostać przeanalizowane oraz w jaki sposób to zrobić, aby uniknąć niedoszacowania lub pominięcia kosztów.

Niedoszacowywanie ryzyka/oczekiwanej stopy zwrotu z kapitału

W przypadku wiodącej metody wyceny przedsiębiorstw, to jest metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF) opartej na podejściu dochodowym, bardzo często obserwowane jest niedoszacowywanie kosztu kapitału przedsiębiorstwa. Powoduje to znaczne zawyżenie wartości wycenianego podmiotu. Koszt kapitału przedsiębiorstwa powinien odzwierciedlać poziom ryzyka jego działalności a także oczekiwane stopy zwrotu wszystkich dawców kapitału dla spółki. Volante w tym zakresie opiera się na szacowaniu tzw. WACC (Weighted Average Cost of Capital, średnio ważony koszt kapitału). Co istotne szacunek ten odbywa się na podstawie faktycznych rynkowych parametrów, które dodatkowo są porównywane do innych klas aktywów, a także innych wycenianych spółek, bazując na szerokim doświadczeniu w wycenach, jakie mają specjaliści z Volante.

Błędny wybór podejść/metod do wyceny spółki

Nieprawidłowy dobór metody wyceny przedsiębiorstwa może prowadzić do błędnych wyników i nieodpowiednich decyzji inwestycyjnych. Każde podejście ma swoje ograniczenia i powinno być stosowane zgodnie z charakterem firmy, branżą oraz dostępnością danych.

1. Niewłaściwy wybór podejścia do wyceny

• Podejście majątkowe (np. metoda skorygowanych aktywów netto) stosowane do firm, których wartość wynika głównie z aktywów (np. nieruchomości, spółki holdingowe), może być nieadekwatne dla firm opartej na innowacjach, wiedzy lub marce (np. startupów technologicznych).
• Podejście dochodowe (np. DCF – metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych) wymaga rzetelnych prognoz finansowych, a jego stosowanie w przypadku firm o niestabilnych lub nieprzewidywalnych przepływach pieniężnych może prowadzić do dużych błędów.
• Podejście porównawcze (np. mnożniki rynkowe) może być niewłaściwe, jeśli spółki porównawcze różnią się pod względem modelu biznesowego, skali działalności lub rynku operacyjnego.

2. Oparcie się wyłącznie na jednej metodzie

Niektóre metody mogą prowadzić do znacznych odchyleń od rzeczywistej wartości firmy, dlatego stosowanie tylko jednej z nich może być ryzykowne. Przykładowo, wycena w podejściu porównawczym może nie uwzględniać unikalnych cech przedsiębiorstwa, a metoda DCF może być błędna, jeśli prognozy finansowe są nierealistyczne i nie zostało to odzwierciedlone odpowiednio w szacowanym koszcie kapitału.

3. Nieuwzględnienie specyfiki branży i cyklu życia firmy

Metody wyceny powinny być dostosowane do rodzaju działalności i fazy rozwoju spółki. Na przykład:

• W przypadku startupów często lepszym wyborem jest wycena metodą porównawczą lub oparta na mnożnikach, ponieważ brak stabilnych przepływów pieniężnych utrudnia zastosowanie DCF.
• Dla firm o dużych zasobach materialnych (np. przedsiębiorstwa produkcyjne) istotne jest podejście majątkowe.

4. Błędna interpretacja wyników i brak analizy wrażliwości

Nawet jeśli metoda została dobrana poprawnie, brak testowania różnych scenariuszy (np. zmiany stopy dyskontowej w DCF) może prowadzić do błędnych wniosków. Ponadto wycena nie jest wartością absolutną, lecz punktem odniesienia, dlatego powinna być analizowana w kontekście warunków rynkowych i strategii firmy.

Podsumowując, właściwy dobór metody wyceny wymaga uwzględnienia specyfiki firmy, jej branży oraz dostępnych danych. Czasem najlepsze rezultaty daje łączenie kilku metod i przeprowadzenie analizy wrażliwości na kluczowe parametry w wycenie, co zwiększa wiarygodność wyników.

Brak weryfikacji i aktualizacji danych wyjściowych

Jednym z kluczowych błędów w procesie wyceny przedsiębiorstwa jest brak odpowiedniej weryfikacji oraz aktualizacji danych wyjściowych. Wycena oparta na nieaktualnych lub błędnych informacjach może prowadzić do znaczących odchyleń od rzeczywistej wartości firmy, skutkując błędnymi decyzjami inwestycyjnymi, negocjacyjnymi czy strategicznymi. Warunki rynkowe, otoczenie firmy, a także sam stan danego przedsiębiorstwa ulegają nieustannej zmianie, przez co wycena przeprowadzana przed rokiem może być już niemiarodajna w stosunku do obecnego stanu rzeczy. Jeżeli wyceny stanowią zatem ważny element w podejmowaniu decyzji przez firmę, konieczna jest ich bieżąca aktualizacja, w oparciu o rzetelne źródła informacji, aktualne prognozy finansowe oraz bieżące warunki. W ten sposób można zwiększyć wiarygodność wyceny i podejmować bardziej świadome decyzje biznesowe.

Jak unikać najczęstszych błędów?

Najłatwiejszym sposobem na uniknięcie błędów podczas wyceny jest znalezienie wiarygodnego doradcy biznesowego, który przeprowadzi wszystkie prace zgodnie z obowiązującymi na rynku standardami. Specjaliści z firmy Volante podpowiedzą, jakie podejście/metoda wyceny będą najlepsze, jakie dokumenty należy przygotować, a także skorzystają z rzetelnych, aktualnych danych dotyczących danej branży oraz sytuacji gospodarczej. Dzięki temu unikniesz też ryzyka związanego z subiektywnością oceny, ponieważ dane zostaną przygotowane przez obiektywnych specjalistów zewnętrznych, niezwiązanych z Twoją firmą.