Jakie zmiany w sprawozdawczości wymusza MSSF 9

Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej 9 Instrumenty finansowe („MSSF 9”), który został wydany w lipcu 2014 roku, obejmuje trzy obszary związane z instrumentami finansowymi: klasyfikacja i wycena, utrata wartości oraz rachunkowość zabezpieczeń.

Klasyfikacja i wycena aktywów finansowych stanowi jedną z podstawowych różnic pomiędzy MSSF 9 a MSR 39. Na podstawie MSR 39, klasyfikacja aktywów finansowych opiera się przeważnie na szczegółowych definicjach każdej kategorii, która decyduje o wycenie. Na podstawie MSSF 9, kategorie klasyfikacji są zgodne z wyceną, co ułatwia proces.

Zgodnie z nowym standardem aktywa finansowe mogą być klasyfikowane wyłącznie na następujące 3 kategorie:

• aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej z możliwością odnoszenia zmian wyceny do zysku lub straty;
• aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej z możliwością odnoszenia zmian wyceny do innych całkowitych dochodów;
• aktywa finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu.

MSSF 9 wprowadza nowe podejście do szacowania utraty wartości aktywów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu lub w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody (za wyjątkiem inwestycji w aktywa kapitałowe oraz aktywów kontraktowych).

Nowy model utraty wartości bazuje na kalkulacji strat oczekiwanych (ang. expected loss) w odróżnieniu od aktualnie stosowanego modelu wynikającego z MSR 39, który bazuje na koncepcji strat poniesionych (ang. incurred loss). Oczekiwane straty kredytowe są to straty kredytowe ważone prawdopodobieństwem wystąpienia niewykonania zobowiązania.

Nowy standard wskazuje na 3 możliwe grupy aktywów klasyfikowane wg stopnia utraty wartości:

• 1 stopień – instrumenty finansowe, których ryzyko kredytowe nie uległo znacznemu pogorszeniu od ujęcia początkowego – dla których 12-miesięczne oczekiwane straty są rozpoznawane; można stosować do aktywów finansowych, które: posiadają wysoki poziom wiarygodności kredytowej, a także są skutkiem umów, których druga strona wykazuje się zdolnością płatniczą pozwalającą na realizację płatności wynikających z umowy w okresie najbliższych 12 miesięcy, a zdolność kredytobiorcy do spłaty zobowiązań w długim terminie mogą ograniczyć jedynie znaczące zmiany zewnętrznych warunków;
• 2 stopień – instrumenty finansowe, których ryzyko kredytowe uległo znacznemu pogorszeniu od ujęcia początkowego, ale które nie mają obiektywnych przesłanek zdarzenia pogorszenia ryzyka kredytowego – dla których dożywotnie oczekiwane straty są rozpoznawane,
• 3 stopień – aktywa finansowe, które mają obiektywne przesłanki utraty wartości na koniec okresu sprawozdawczego – dla których dożywotnie oczekiwane straty są rozpoznawane; obiektywne dowody obejmują: znaczące trudności finansowe kontrahenta (na podstawie negatywnej oceny sytuacji finansowej kontrahenta), niedotrzymania warunków umowy np. brak spłat albo opóźnienia w spłacie (zarówno kapitału, jak i odsetek) powyżej 90 dni, wysokie prawdopodobieństwo upadłości lub innej reorganizacji finansowej kontrahenta.

W przypadku należności leasingowych, należności handlowych oraz niektórych aktywów umownych wynikających z transakcji objętych zakresem MSSF 15, należy ustalać utratę wartości w odniesieniu do całego okresu życia danych aktywów finansowych.